Rekreasyon Nedir?

Rekreasyon, genel olarak “insanın hayatını canlandırması ve yenilemesi” demektir. “Boş vakit değerlendirme faaliyetleri” olarak da bilinir. Hiçbir mecburilik olmayan faaliyetleri tarifleyen süre geçirme yöntemidir. Bedeni, ruhu ve zihni detaylı ekinliklerle dinlendirme olarak da tanımlanır. Arada sırada bir piknik alanı, birtakım durumlarda bir müze rekreasyon mekânı olabilir. Kapalı ya da açık alanlarda uygulanabilecek faaliyetleri kapsar. “Boş sürenin spor yolu ile değerlendirilmesi” tanımı rekreasyon amacıyla kullanılmıyor. Sportif faaliyetlerle eş güdümlü kültürel, sanatsal ve bilimsel faaliyetleri de kapsıyor. Boş vakit meydana çıkan faaliyetler bütünüdür. Bireysel ya da kitlelerle, şehirde ya da kırsal alanlarda yapılabilir. Sanayileşmiş toplumlarda gerilimden uzak kalmak amacıyla doğan bireysel gereksinimlerın neticesi olarak meydana çıkmıştır. Gelişmiş ülkelerde hobi olarak oluşturulan faaliyetler, genelde reaktif faaliyettir. Boş süresiniz varsa “bir rekreasyon” tavsiye ederiz!

Rekreasyonun Tanımı

Rekreasyon, değişik tarifleri içerebilen, muğlâk ve olabildiğince geniş manası olan bir terimdir. Genel olarak süre geçirme ve eğlence türüdür. Yapay kurallar olmaksızın oluşturulan fiziksel faaliyetlerdir. Kazanç hedefi olmaksızın, bireyin vücudu ve ruhunu tazeleyen boş vakit geçirme yöntemidir. Hareket ve faaliyet içerir. Dinlenmek amacıyla değil, etkin olmak amacıyla oluşturulan eylemlerdir.

Düzenli olarak oluşturulan etkilikler, sporlar rekreasyon sınıfına girmiyor. Örneğin, her sabah koşu gerçekleştirmek, spor aletleri kullanmak rekreasyon değildir. İnsanların yaşamlarında yapması mecburi olan yemek, uyumak, çalışmak gibi haller dışında kalan boş sürete oluşturulan aktivitelerdir. Belirli faaliyetlerin sosyolojik ve psikolojik boyutlarını da kapsamaktadır.

Uzmanların rekreasyon tanımları çok değişik olabiliyor. Her tanım kendi içerisinde doğru olsa da değişik anlamlar içerebiliyor. Rekreasyon uzmanı birtakım yazar ve düşünürlerin tanımları şu şekildedir;

• İnsanların boş dönemlerinde eğlence ve tatmin dürtüleri ile gönüllü olarak faaliyetlere katılımıdır.
• Boş vakit içerisinde ve onunla temaslı eylem ya da daha eskiden planlanmış bir hareket etmemezlik manasına gelen serbest durgunluğu da sahibi olan eylemlerin tamamıdır.
• İnsanların boş dönemleri süresince tam bir istek ile katılma esnasında ya da daha sonra tatmin duydukları faaliyetlere denir.
• Katılanların gönüllü olarak giriştikleri ve hemen tatmin oldukları, hoşa giden rastgele bir boş vakit deneyidir.
• İnsanların boş vakit gerçekleştirdikleri mecburi çalışma faaliyetlerinden bağımsız olarak, bireyin boş süresini serbest olarak dilediği gibi kullandığı fiziksel gücünü onarmaya ve ruhsal kapasitesini zenginleştirmeye yönelik mecburi faaliyetlere zıt özgürce seçilen, fiziksel ve sosyal çevrenin değişmesi manasına gelen faaliyetlerdir.
• Kişiyi yaşama bağlayan dinlendirici, eğlendirici, meşgul edici, ya da beğeni verici vaka ve eylemleri gerçekleştirmek ya da bu faaliyetlere katılmak suretiyle ruhen ve vücuten bir canlılığı elde etmektir
• Bireyin mesleki, ailevi, toplumsal ödevlerini yerine getirdikten sonra, bağımsız iradesiyle seçebileceği bir seri dinlenme, eğlenme, bilgi ve yeteneklerini arttırması ve kendini yenileme uğraşlarına katılmasıdır.

Rekreasyonun Özellikleri

Rekreasyon, boş ya da serbest vakit içerisinde insanların fiziksel ve mental yönden yenilenmesini gerçekleştiren sevinç verici faaliyetlerdir. Boş dönemlerin değerlendirilmesi suretiyle meydana çıkan bir olgudur. “Çalışma süreyi” ve “çalışma dışı vakit” olarak iki başlık altında değerlendirilmektedir. Çalışma dışı vakit, mecburi gereksinimler dışında bireyin tamamıyla özgür bulunduğu süreyi ifade eder.

Rekreatif faaliyetlerin esasında insanların fiziksel ve mental sağlığına olumlu katkı sağlaması vardır. Örneğin, boş vakit olumsuz katkı yapan alkol alma eylemi, ”atipik boş vakit davranışları” olarak değerlendirilir. Rekreasyona katılımda gönüllülük ve serbestlik esastır. Profesyonel olarak oluşturulan işler ve eylemler dışındaki faaliyetleri kapsar. Boş sürenin ve boş vakit davranışlarının toplum üzerindeki etkisi de öneme alınır. Rekreasyon faaliyetleri amacıyla boş sürenin meydana çıkabilmesi, sürenin verimli bir şekilde planlanmasına bağlıdır. Rekreasyonla alakalı birtakım asli kuralları şu şekilde sıralayabiliriz;

1. Sportif, kültürel ya da sanatsal bir faaliyetin, rekreatif faaliyet olabilmesi amacıyla baskı ve mecburiliktan uzak bir şekilde, gönüllü olarak yapılması gerekir.
2. Rekreatif faaliyetlerin plan ve organizasyonu bireylerin kendi inisiyatifinde olmalı; yani şahsa istiklal hissi vermelidir.
3. Rekreasyonel faaliyetlere; yaş, cinsiyet, eğitim durumu, ekonomik durum, sosyal statü gibi özelliklerden bağımsız olarak herkes katılabilir.
4. Etkinlikler açık ya da kapalı alanlarda yapılabilir. Doğa yürüyüşü ya da denizde yüzme açık alan faaliyetidir. Müze ziyareti de kapalı alan faaliyeti olabilir.
5. Mevsimlere bağlı olmaksızın her mevsime ideal rekreatif faaliyet yapılabilir.
6. Rekreasyonun hedefi; şahıslara sevinç ve haz vermesidir. Böylece insanlar mecburi faaliyetlerinde kaybettikleri enerjiyi yine kazanır ve gerilim atar.
7. Kendini ifade edebilme, gereksinimlerini tatmin etme, iletişimi artırma sosyalleşme tarafında olumlu katkıları vardır.
8. Toplumun değer yargılarına, gelenek ve göreneklerine ters değildir.

Rekreasyonun Faydaları Nelerdir?

Rekreasyonun yalnızca bireyin kendine değil, topluma da mühim avantajları ve katkıları bulunuyor. Fiziksel, ruhsal ve toplumsal yönden olumlu avantajlar sağlamaktadır. Rekreatif faaliyetlerin birtakım avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz;

• Temel gereksinimlerın dışındaki ikincil gereksinimlerın tatmininde mühim rol oynar.
• Zararlı alışkanlıklardan uzak tutar. Böylece toplumdaki genel sıhhat harcamaları azalır. Sıhhat problemlerini engel olur ya da giderir.
• Yaşam niteliğini artırır. Ruhsal gelişime katkıda bulunur. Ruhsal doyum sağlar, sevinç verir, moral değerlerini yükseltir
• Ruhsal sağlığı ilerlemiş toplumlarda suç seviyesi minimuma iner. Özel hayatın problemlerinden kaynaklanan ruhsal gerilimleri azaltır ve iç huzuru sağlar.
• Grup durumunda oluşturulan faaliyetler bireyin sosyalleşmesini sağlar. İnsanlar arasında dayanışma kültürü ve dostluklar oluşturur ve toplumsal bütünleşme sağlar.
• Rekreatif bireylerin mesuliyet bilinci üst seviyededir, demokratik düşünürler.
• İnsanları düşünmeye, yeni fikirler geliştirmeye ve kendini geliştirmeye teşvik eder. Entelektüel gelişimi sağlar.
• Seyahate dayalı rekreatif faaliyetler eğitim ve kültür seviyesini yükseltir.
• Okul çağındaki çocukların derslerindeki başarılarını artırır.
• Rekreasyon bilinci; vücutsel aktivite ve egzersiz, sinema, tiyatro, müze ziyareti, park-bahçe gezintisi, sosyal mesuliyet projeleri, okuma ve inceleme faaliyetleri gibi şahsi gelişim faaliyetlerine yönlendirir.

Üniversitelerdeki Rekreasyon Bölümleri

Bazı üniversitelerin spor bilimleri fakülteleri ya da vücut eğitimi spor meslek yüksekokulları yapısında “rekreasyon bölümu” bulunuyor. Genellikle son senelerde ilerleme kaydetmiş bölümlerden biridir. Birçok vakıf ve devlet üniversitesinde bu bölüm bulunmaktadır.

Rekreasyon bölümleri öğrencileri; rekreasyon programlarını uygulayabilecek biçimde genel kültür, alan bilgisi, yöneticilik ve eğiticilik tarafından toplumun, alanın ve bireyin gereksinimlerini karşılayabilecek kalitede yetiştirmek suretiyle kurulmuştur. Rekreasyon bölümleri; hareketsizliği önlemek, spor ve açık alan aktivitelerini yaşatmak, insanların vücutsal, zihinsel ve sosyal gelişimine katkı sağlamak suretiyle açılıyor.

Bölüm mezunları, ilk olarak almış oldukları eğitim ile rekreasyon işletmeleri başta olmak üzere, temalı parklarda ve turizm işletmelerinde yer alan animasyon ve rekreasyon hareketlerini yürütebilecek orta ve üst seviye yönetici pozisyonunda istihdam olanaklarına sahip oluyor. Mezun öğrenciler, yetenekleri ve faaliyetlerine göre antrenörlük, spor eğitmenliği, sanat uzmanı ve sportif branşlarda istihdam edilebiliyor. Diğer istihdam olanakları şunlardır; Gençlik ve spor müdürlükleri, belediyeler, spor merkezleri, turizm sektörü, detaylı kurumların ve şirketlerin spor tesisleri, spor idaresi birimleri…

Rekreasyon Faaliyetleri Nelerdir?

Rekreatif faaliyetler, kapalı alan ve açık alan aktiviteleri olarak ikiye ayrılıyor. Bu faaliyetlerden birtakımları şunlardır; trekking, kaya tırmanışı, dağ bisikleti, motosiklet gezisi, kayak gerçekleştirmek, snowboard, buz tırmanışı, kanyon gezisi, safari turu, kamp gerçekleştirmek, kuş gözlemciliği, ağaca tırmanmak, serüven parkları, lunaparklar, kültürel geziler, arkeolojik kazı gezileri, şnorkelle denizi izlemek, tüplü dalış, yelkenliye binmek, balık tutmak, sörf, su sporları, su kayağı, yamaç paraşütü, hafif hava araçlarıyla uçmak, balona binmek, rafting, çöl safarisi, müze ziyareti, sinema, tiyatro.

Neler Rekreasyon Değildir?

Rekreasyon, çoğu alanda yapılabildiği amacıyla genelde çoğu faaliyetle ve faaliyetle karıştırılır. Bu halde fark yapabilmek amacıyla “neler rekreasyon değildir” başlığı altında birtakım misaller verelim:

• Bir müzik öğretmeninin öğrencilerine ders saatleri dışındaki boş dönemlerinde “mecburi olarak” enstrüman çalışmalarını istemesi, öğrencilerin inisiyatifleri dönem dışı bulunduğu amacıyla rekreasyon değildir.
• Resim yarışmasına itibar ve para amacıyla katılmak rekreatif faaliyet değildir.
• Boş sürete uyumak, yemek yemek, televizyon seyretmek rekreasyon faaliyeti olarak değerlendirilmez.
• Boş vakit alkol ve uyuşturucu almak, kumar oynamak, sigara içmek rekreatif faaliyet değildir.
• Düzenli spor ve koşu gerçekleştirmek, her hafta halı saha maçına gitmek, profesyonel olarak tekvando gerçekleştirmek reaktif faaliyet değildir.
• Boş vakit bağımsız bilgisayar oyunları oynamak rekreatif bir faaliyet değildir.

Rekreasyon Alanı Nedir?

Sosyal ve kültürel altyapı alanları kapsamındaki piknik ve eğlence alanlarına “rekreasyon alanı” adı veriliyor. İmar ve emlak literatüründe “yeşil alanlar” olarak da tanınan alanlardır. Rekreasyon alanı; insanların dinlenmeleri ve eğlenmeleri amacıyla şahıs başına belli bir büyüklükten daha az olmamak kaydıyla ayrılan alanlardır.

Türkiye’de, imar yönetmeliğindeki kanuni rekreasyon alanları şunlardır; “Kentin açık ve yeşil alan gereksinimi başta olmak üzere, şehir içerisinde ve etrafında günü birlik kullanıma yönelik ve imar planı kararı ile belirlenmiş; eğlence, dinlenme, piknik greksinimlerinin karşılanabileceği lokanta, gazino, kahvehane, çay bahçesi, büfe, otopark gibi kullanımlar ile tenis, yüzme, mini golf, oto kros gibi her tür sportif faaliyetlerin yer alabileceği alanlardır.”

Rekreasyon Hakkında Bunları Biliyor Musunuz?

• “Rekreasyon” kelimesi, Latince “yenilenme, yinedan meydana koyma, yeniden oluşturulma” anlamlarındaki “recreation” sözcüğünün Türkçe ifadesidir. Türkçe karşılığı “eğlendinlen” şeklindedir.
• Rekreasyon, endüstrileşmiş toplumlarda meydana çıkan bir gereksinimin neticesidur. Çok çalışan işçilerin verimliliğinin düşmesini engellemek amacıyla lüzumlu görülmüştür. Bu tarafta işçiler amacıyla rekreasyon dönemleri ve alanları ayrılmaya başlanmıştır.
• Rekreasyon çalışmalarında “boş vakit” ve “serbest vakit” kavramları birbirinden değişik olgular olarak değerlendirilmektedir.
• Rekreatif faaliyetlerin insanı negatif düşüncelerden kurtardığı ve toplumun çapında suç oranlarını azalttığı, hoşgörülü bir toplum oluşturduğuna inanılıyor.
• Karl Marx’ın boş süre ile alakalı sözleri şu şekilde; “Boş süreyi olmayan, bütün hayatı uyku, yemek ve aynısı şeylerin getirdiği fiziksel kesintiler dışında kapitalist amacıyla çalışmakla geçtiğimiz şahıs, yük hayvanından bile aşağıdır. Kendi dışına yönelik zenginlik yapan bir makinedir yalnızca…”
• Eğitim, teknoloji, endüstri gibi alanlarda ilerlemiş ülkeler ile ilerlemekte olan ya da ilerlememiş ülkelerin “boş vakit hakkı”na yaklaşımları ve programları değişiklik gösterir.
• Üniversitelerin rekreasyon bölümleri “en rahat ve keyifli bölümü” olarak biliniyor.