Kemal Reis kimdir, II. Bayezid döneminin Türk denizcisi. 2 Ağustos 1492 tarihinde İspanya‘da, Yahudilere dinlerini değiştirmeleri, aksi takdirde ülkeden ayrılmaları için verilen süre sona erdi. İspanya Yahudilerinin çoğu, Kemal Reis’in kadırgalarıyla İstanbul‘a geldi ve Osmanlı Devleti‘nce hoşgörüyle karşılandı.
Kemal Reis’in kardeşi Hacı Ali Mehmed‘in oğlu Meşhur Piri Reis‘dir. Sultan [[II Bayezid] Han tarafından İstanbul‘a çağrılarak donanmaya katılmıştır. 1470-1505 yılları arasında Rodos’a büyük bir akın düzenleyen Kemal Reis, aynı yıl İspanya‘daki Beni Ahmer Devlet’inin 1493 yılında yıkılmasından sonra Müslümanlara ve Yahudilere akıl almaz işkence ve zulümlerde bulunan İspanyollardan kurtarabildiklerini İstanbul‘a getirmiştir.
Kemal Reis, 1440 yılında Gelibolu’da doğmuştur. Kemal Reis’in asıl adı Ahmed Kemaleddin olup, babasının adı Karamanlı Ali’dir. 1451 yılında Karaman, Ağrıboz veya Gelibolu’da doğduğu da rivâyet edilmektedir. Kemal Reis denizlerde yetişmiş, ünü bütün Avrupa‘ya duyulmuş kahraman bir kumandandır. Gençliğinde Eğriboz sancakbeyinin küçük filosunun komutanlığı ile ve emrindeki diğer gemilerle Endülüs’e kadar seferler yapmıştır.
Kemal Reis, gençliğinde İlk olarak 1470 yılında Vezîriâzam Mahmud Paşa ile birlikte bir azap neferi olarak Eğriboz adası seferine katıldı. Adanın fethinden sonra buraya yerleşti ve azaplar reisliğine getirildi, ardından donattığı bir kalyata ile Venedik gemilerine, Venedik’e ait kale ve sahillere karşı akınlarda bulunarak korsanlığa başladı.
İspanya‘da katliama uğrayan Endülüs müslümanlarının yardım isteklerine karşılık olmak üzere Osmanlı Devleti hizmetine çağrılan Kemal Reis ve beraberindeki denizciler, II. Bayezid‘in hazırlattığı filo ve mühimmatla birlikte 1487 yılında Güneybatı İspanya kıyılarına düzenlediği akınlar sırasında bir İspanyol donanmasını yenilgiye uğratarak Mâleka’yı yağmaladı.
Kuzey Afrika’daki Cerbe, Bicâye ve Bûne’yi üs edindi ve Batı Akdeniz’de başarılı akınlarda bulundu. 1492 yılında Fransa sahillerini ve Balear adalarını vurduktan sonra Malta‘ya düzenlediği baskın sonunda aldığı ganimet ve esirlerle Gelibolu’ya gelerek hediyelerini kapudan Sinan Bey vasıtasıyla padişaha sundu.
Kemal Reis, kendi başına İspanya‘daki Müslümanların imdadına koşmuş, buradaki Endülüs Devlet’inin ortadan kalkmasına kadar elinden gelen yardımı esirgememiştir. Akdeniz’deki gayret ve çalışmaları, Müslümanlara her zaman yardıma koşması Osmanlı Sultanı II. Bayezid Han’ın onu İstanbul‘a çağırmasına sebep olmuştur. Sultan II. Bayezid Han onu devlet hizmetine çağırınca Kemal Reis 1494 yılında gelerek donanmaya katılmıştır.
Devlet hizmetine girdiği yıldan itibaren donanmada düzeltmeler ve yenilikler yapan Kemal Reis 1497 yılında Mekke ve Medine‘ye gönderilen vakıf mallarını götüren donanmanın başına getirilmiştir. Kemal Reis gidiş ve dönüşte Venediklilerle yaptığı iki savaşı da kazanmıştır. Gemilere koyduğu o zamana kadar görülmeyen uzun menzilli toplardan istifade etmiştir. Dönüş yolunda, Rodos şövalyelerinden Nicolas Centurione ile giriştiği çatışmayı kazandığı gibi onu yakalayarak beş gemi ve yüzlerce esirle birlikte İstanbul‘a getirip padişaha takdim etti.
Temmuz 1499 yılında İnebahtı kuşatması sırasında Kemal Reis’in bu kuşatmadaki vazifesi, Anavarin’e (Navarin) Venedik‘in denizyolu ile yapacağı yardımı önlemek ve kaleyi karadan muhasara etmiş olan Rumeli beylerbeyi Mustafa Paşa’ya yardımcı olmaktı. Kemal Reis bundan bir ay sonra 28 Ağustos 1499 tarihinde meydana gelen Holomiç, Çamlıca ve İnebahtı Boğazı’ndaki deniz savaşlarında da Venedikliler’e karşı zafer kazandı.
İnebahtı’nın teslim olmasından sonra ertesi yıl Modon, Koron ve Anavarin’in fethinde de önemli rol oynadı. Ancak Venedik’in Anavarin’i geri alması üzerine Kemal Reis, yirmi iki gemiden oluşan filosuyla 1501 yılında başarılı bir harekât gerçekleştirip Anavarin’in yeniden fethine yardımcı oldu.
Kemal Reis, 1502’de Osmanlı-Venedik barışının sağlanmasındaki rolünden 1511’de ölümüne kadar geçen sürede Ege’deki ticaretin güvenliğini sağlamak ve fevkalâde elçi olarak Memlük Devleti’ne gitmek gibi görevler üstlendi. 1505 yılında Trablusgarp emîrinin yardım isteği üzerine Akdeniz’e açılan Kemal Reis, ertesi yıl da İspanya‘ya karşı Kuzey Afrika’yı ve Endülüs müslümanlarını korumaya çalıştı ve İspanya sahillerine akınlar düzenledi. Kızıldeniz’de ve Hint Okyanusu’nda faaliyetlerini arttıran Portekizliler’e karşı kullanılmak amacıyla Memlükler’e yardım için gönderilen asker, mühimmat ve top yüklü filoyu kumanda ederek Mısır‘a götüren Kemal Reis aynı zamanda elçilik görevini de üstlendi. 1507’de Kahire‘ye gelip beraberinde getirdiği elli top, Süveyş’te donanma inşa edecek ustaları ve top dökümü için gerekli olan bakırı teslim etti. Burada büyük ilgi gördü.
1510 yılında İstanbul‘da bulunan Memlük elçisine refakat etmek ve aynı zamanda Memlükler’e yardım götürmek üzere ikinci büyük filonun da kumandası Kemal Reis’e verildi. Sekizi kadırga olmak üzere otuz beş gemiden ibaret yardım filosu 21 Eylül 1510 tarihinde İskenderiye’ye doğru yola çıktı. Ekim 1510 ayında Akdeniz’de Naksos Adası yöresinde bu yardım filosu fırtınaya yakalandı, diğer bazı gemilerle birlikte Kemal Reis’inde bulunduğu geminin de batması sonucu hayatını kaybetti.
Kemal Reis, 1510 yılının sonlarında Akdeniz’de 70 yaşlarında iken ölmüştür.
Zaferleri, yaptığı hizmetleri ile Türk denizciliğinin şöhretli kumandanlarından olan Kemal Reis, 17 yıl Osmanlı Devleti‘ne hizmette bulunmuştur. Onun Osmanlı donanmasına getirdiği en önemli yenilik gemileri uzun menzilli toplarla donatması olmuştur.
Kaynaklar: Kaynak1
